Bạn không nhớ nổi tên một đồng nghiệp cũ, không nhận ra người hàng xóm khi đi ngang qua anh ta? Trí nhớ của bạn đang gặp rắc rối. Trí nhớ chỉ được duy trì khi ta dùng đến nó, và đây là nguyên tắc cơ bản nhất để bạn tự khắc phục những sự cố liên quan đến trí nhớ.

Từ khi sinh ra, chúng ta đã mất đi những nơ-ron thần kinh. Khác hẳn với những tế bào khác, những tế bào này biến mất mà không được thay thế. Nhưng chớ có lo! Não của một em bé sơ sinh bao gồm hàng chục triệu nơ ron. Ngay cả khi mỗi ngày, ta mất đi 100.000 nơ-ron thì số còn lại vẫn đủ cho não sống tới 120 năm.

Điều gì khiến bạn hay bị quên?

Có nhiều yếu tố khiến bạn trở nên hay quên. Lao lực, lo âu, khủng hoảng tinh thần, dùng thuốc (một số loại thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng histamin...), rối loạn nội tiết, thiếu vitamin, cao huyết áp... đều là những nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ.

Tuy nhiên có thể chia làm 3 nguyên nhân chính:

- Hoạt động trí não quá tải: Thường do làm việc trong thời gian dài mà không nghỉ ngơi.
- Sử dụng trí não sai mục đích: Làm công việc lao động trí óc quá phức tạp hoặc việc làm sai trái về đạo đức.
- Lười động não.

Hãy đánh thức trí nhớ của bạn

Khi ít hoạt động trí óc, não của bạn sẽ không được lao động nhiều. Các công việc hàng ngày nhàm chán và lặp đi lặp lại sẽ khiến cho chỉ có một vùng nhất định trong não hoạt động. Kết quả là những vùng khác bị "ngủ quên".

Vì thế, hãy bắt bộ não của bạn làm việc trong từng thời khắc của cuộc sống. Có nhiều cách như: Tham gia một khoá học ở trường, đọc một cuốn sách hay, viết vài bài báo, tập nhớ các bài thơ và châm ngôn, nghe nhạc êm ái và học thuộc lời bài hát mới, học thuộc lòng các số điện thoại mà bạn hay sử dụng và chỉ mở danh bạ sau khi bạn đã cố gắng mà không nhớ nổi, kể lại các kỷ niệm của mình ... Tập thể dục cho não cũng quan trọng như tập thể dục thân thể vậy.

Chú ý : Về hưu là một giai đoạn khó khăn trong cuộc sống. Lúc đó, bạn dễ bị mất trí nhớ hơn cả vì bạn không còn làm việc; não của bạn không được kích thích nữa. Hãy tập làm việc trí óc để suy nghĩ và nhớ. Chơi ô chữ, chơi bài, đánh cờ và các trò chơi logic hoặc mang tính chiến thuật khác sẽ giúp bạn. Những hoạt động này đều tốt cho các nơ-ron tạo trí nhớ. Nơ-ron "lười" dễ bị mất đi hơn là nơ-ron được "bảo dưỡng" thường xuyên.

Ngủ sâu để nhớ tốt

Giấc ngủ sâu thật sự có lợi cho trí nhớ. Vào ban đêm, hoạt động của não đạt đến cường độ tối đa, các nơ-ron thần kinh sắp xếp và tổ chức lại những thông tin mà não đã nhận được trong ngày.

Theo một nghiên cứu của Canada, những sinh viên ngủ đủ vào đêm trước khi thi làm bài tốt hơn hẳn so với những sinh viên thức trắng để học nhồi sọ. Vì vậy, các nhà nghiên cứu ở trường Đại học Y Harvard (Mỹ) khuyên chúng ta nên ngủ sau khi học được một kỹ năng mới. Giấc ngủ khoảng 6-8 giờ giúp cho não chuyển hoá những kỹ năng và thông tin mới vào vùng trí nhớ dài hạn. Nếu giấc ngủ không đủ sâu, chức năng củng cố lại các kí ức của não sẽ bị suy yếu.

Tập thể dục và hít thở sâu

Tập thể dục hàng ngày quan trọng không kém gì việc ngủ đủ và ngủ sâu. Tập thể dục giúp thân thể khoẻ mạnh, mang đến cho não nhiều oxy và mài sắc trí nhớ. Đồng thời, tập thể dục luyện cho chúng ta cách thở sâu để cung cấp oxy cho các tế bào não và thải hồi các độc tố.

Tập bao nhiêu lại phụ thuộc vào thể trạng của mỗi người. Với nhiều người, đi bộ nhanh một lần một ngày là cách bắt đầu lý tưởng. Hãy tập thở sâu, đưa oxy thông qua mũi lên thẳng não. Luôn giữ mình trong trạng thái thoải mái nhất, nếu cảm thấy đã đến lúc cần phải thở bằng miệng, hoặc thấy đổ mồ hôi ở trán hay mũi thì nên ngừng lại hoặc giảm bớt cường độ.

Ăn gì lợi cho trí nhớ?

Một quan niệm phổ biến là ăn cá giúp tăng trí nhớ, mặc dù người ta vẫn chưa chứng minh được tác dụng của cá (giàu phốt pho) đối với não. Cũng tương tự với các thức ăn giàu magiê và can-xi. Thực ra, tất cả những thực phẩm tốt cho cơ thể đều tốt cho não (tức là có lợi cho trí nhớ). Thức ăn sạch, cân đối dưỡng chất đóng một vai trò quan trọng trong việc nuôi não và mang lại cho não những chất cần thiết cho hoạt động của cơ quan này.

Ngoài ra, ăn nhiều rau, củ, quả cũng rất tốt cho sức khoẻ. Những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã đề cao vai trò của nhiều loại thực vật chứa các hợp chất hoạt tính sinh học có lợi cho não. Có thể kể ra đây một vài loại như: quả óc chó, hạt điều, hạt hướng dương, hạnh nhân, củ nghệ và cây việt quất (một loại dâu xanh trồng nhiều ở vùng Bắc Mỹ).

Quả óc chó có chứa các axit béo omega-3 không gây cholesterol rất tốt cho não và giúp cho sự phát triển não ở trẻ nhỏ. Chất curcumin trong củ nghệ có tác dụng bảo vệ não tránh khỏi một số loại bệnh về thần kinh, đồng thời chất này còn có tác dụng cải thiện những thương tật về não của các bệnh nhân Alzheimer. Ngoài ra, ăn hạt tiêu đen cũng rất tốt cho trí nhớ.

Hiện nay, nhiều nhà nghiên cứu và các hãng dược phẩm thường chiết xuất các thành phần hoạt tính từ thảo mộc để sản xuất thành dạng viên nén. Nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy ăn rau quả, thảo mộc khi còn tươi nguyên sẽ có tác dụng tốt hơn vì các hợp chất hoạt tính sinh học được kết hợp hoàn hảo hơn.

Ví dụ, tạp chí Nature Journal (Ấn Độ) đã công bố một nghiên cứu cho thấy nếu ăn 100 gram táo tươi để cả vỏ thì tổng hàm lượng chất chống oxy hoá trong đó sẽ có tác dụng ngang bằng với việc uống 1.500 miligram vitamin C viên nén. Riêng một củ cà rốt đã chứa hơn 100 loại hợp chất hoạt tính sinh học, điều mà một viên thuốc nén chỉ chứa chất beta-carotene không thể có được.

Thuốc phiện và rượu chỉ làm suy giảm trí nhớ

Uống rượu mạnh trong vài năm liền có thể dẫn đến một số tổn thương không thể cứu vãn tại nơ-ron thần kinh não. Người ta đã chứng minh được rằng những con sâu rượu thường bị suy giảm trí nhớ trong một thời gian dài.

Hút cần sa sẽ làm giảm trí nhớ ngắn hạn, tuy nhiên lại không làm tổn thương não. Các tác động của loại thuốc phiện này lên não sẽ hết ngay khi ngừng hút. Thuốc kích thích Ex-tac-xy làm rối loạn các sự kiện mới nạp vào não và sẽ gây ra những tác hại trầm trọng tới một số loại nơ ron thần kinh.

Stress có thể làm ta quên

Các cuộc khủng hoảng tinh thần có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới trí nhớ. Nguyên nhân là cơ thể những người hay bị stress sản sinh một lượng Glucô corticoid quá lớn và chất này làm hỏng vùng não điều khiển trí nhớ. Một số cựu chiến binh Pháp ở Việt Nam đã rơi vào hoàn cảnh này. Nếu căng thẳng thần kinh ở mức độ nhẹ, trí nhớ ngắn hạn sẽ bị ảnh hưởng.

Cẩn thận với thuốc chống trầm cảm

Các thuốc họ benzodiazepin ( Valium, Temesta ...) có tác động xấu đến trí nhớ. Một số loại làm ta quên những thông tin mới nhận được. Một số khác làm giảm trí nhớ liên quan đến ngôn ngữ. Nhưng đừng lo, nếu bạn không nhớ hôm trước vừa đi chơi tối với ai, hãy ngừng dùng thuốc và trí nhớ của bạn sẽ phục hồi