Tất cả những nhà tuyển dụng đều thích hỏi những câu hỏi bất bình thường với hy vọng rằng bạn sẽ trả lời mà không được chuẩn bị trước, nhờ đó, họ sẽ hiểu được phần nào tính cách của bạn và mức độ bạn phù hợp với nền văn hoá của công ty tuyển dụng.

Nhà báo truyền hình Barbara Walters bị nhiều người giễu cợt khi hỏi Katherine Hepburn rằng: “Nếu là một cái cây thì bà sẽ là loại cây gì?” trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình. Nếu bạn ngồi nói chuyện với một giám đốc tuyển dụng, thì rất có thể bạn không được hỏi một câu hỏi dễ dàng như vậy. Có thể bạn sẽ bị hỏi những điều mà bạn không chuẩn bị trước được.

Với những câu hỏi như vậy, bạn phải rất khéo léo, vì giống như câu hỏi về cái cây của Walter, không có câu trả lời đúng nào cả (tiện thể cũng cho biết nữ minh tinh Hepburn đã trả lời ngay rằng “cây sồi”).

Bạn có thể chuẩn bị cho các câu hỏi như vậy không? Ted Martin, người sáng lập, đồng thời là giám đốc điều hành của công ty Martin Partners LLC, nói: “Đó chính là lý do vì sao chúng là những những câu hỏi hay. Chúng cho thấy bạn thực sự nghĩ gì. Ngoài ra, không nên để cho các ứng cử viên chuẩn bị trước mọi câu hỏi. Nếu bạn đã chuẩn bị tất cả, thì khi trả lời, bạn chỉ tua lại những gì bạn đã chuẩn bị chứ không phải nói ra những gì bạn nghĩ.”

Martin cho biết câu hỏi ưa thích của ông là: “Nếu bạn được làm lại tất cả, thì bạn sẽ chọn nghề nghiệp nào và tại sao?”. Nếu ứng cử viên trả lời rằng họ sẽ chọn đúng nghề hiện nay, thì Martin sẽ hỏi tiếp: “Tình hình thăng tiến trong nghề nghiệp hiện nay có đáp ứng được các kỳ vọng của bạn không? Tại sao có và tại sao không?” Dù câu trả lời là có hay không thì Martin nói rằng ông cũng hiểu được khá nhiều những gì ứng cử viên suy nghĩ. Ông nói: “Đó là một câu hỏi để hiểu thêm. Câu hỏi đó không loại ứng cử viên ra khỏi cuộc chơi.”

Theo Jim McSherry, giám đốc hãng McSherry & Associates ở Westchester, Illinois, thì những người tuyển dụng muốn bạn trả lời được các câu hỏi ưa thích của họ. Các ứng cử viên hiểu rõ bản thân và tự tin vào năng lực của mình sẽ bình tĩnh trả lời những gì được hỏi và không cảm thấy bối rối vì không đoán trước được câu hỏi. Chính điều này cũng cho người tuyển dụng hiểu thêm về ứng cử viên.

Câu hỏi ưa thích của McSherry là gì? “Nếu tôi được nói chuyện với những người hiểu rõ bạn nhất, thì họ sẽ miêu tả bạn như thế nào?” Bằng cách trả lời câu hỏi này, ứng cử viên thường cho ông thấy cách họ đánh giá bản thân dựa trên những gì người khác nói với họ. McSherry nói: “Câu này tổng hợp và khẳng định lại những gì tôi hiểu về họ trong thời gian nói chuyện.”

Tự hiểu về bản thân là chìa khoá chính

Larry Stevenson, CEO của The Pep Boys, một cửa hàng bán lẻ ô tô và chủ một dây chuyền dịch vụ có trụ sở tại Philadelphia đã tiếp xúc với từ 8 - 10 hãng khi quyết định chọn nghề nghiệp của mình.

Stevenson bắt đầu tìm việc mới sau khi bán Chapters, hiệu sách lớn nhất ở Canada, vào năm 2001 và nghỉ không làm việc trong một năm. Ông bắt đầu công việc ở Pep Boys vào tháng Năm. Các giám đốc tuyển dụng hỏi Stevenson rất nhiều câu hỏi mở, chẳng hạn như: “Mọi người miêu tả bạn như thế nào?” và “Điểm yếu lớn nhất của bạn là gì?” Tuy nhiên, ông không coi những câu hỏi như vậy là không công bằng hay làm bối rối mà nói với các nhà tuyển dụng rằng ông “cực kỳ trung thực”.

Theo Stevenson thì các giám đốc ở cấp của ông phải có khả năng trả lời những câu hỏi khó như vậy. Điều quan trọng là phải hiểu rõ bản thân và thể hiện bản thân một cách trung thực khi phỏng vấn. Nếu không thì, mặc dù bạn thuyết phục người ta thuê bạn, nhưng thực tế bạn lại không phù hợp với công việc hoặc không thích công việc đó.

Điểm yếu lớn nhất của ông là gì ư? “Không tạo ra được sự cân bằng giữa gia đình, giải trí và những hoạt động còn lại. Những nhân viên cao cấp như chúng tôi thường phải đối mặt với những thay đổi đột ngột. Tôi không biết liệu chúng tôi có thể lấy được thăng bằng tốt hay không.”

Quan điểm của người quản lý

Phil Timm, giám đốc đơn vị thuộc công ty AT&T Solutions ở Florham Park, New Jersey, cho rằng những câu hỏi bất ngờ thực sự cần thiết. Bản thân ông cũng thích hỏi những câu dạng này. Ông nói: “Các ứng cử viên đến đây và nghĩ rằng họ sẽ nhận được các câu hỏi thông thường, vì vậy nên hỏi họ những câu bất ngờ để họ hiểu được rằng bất ngờ gắn liền với hoạt động kinh doanh”.

Ông Stevenson cho biết ông không chuẩn bị trước cuộc phỏng vấn nhiều, đặc biệt là khi gặp gỡ để giới thiệu. Khi ông được yêu cầu đến trả lời phỏng vấn để nhận một công việc cụ thể thì ông mới bắt đầu nghiên cứu về công ty. Khoảng nửa giờ trước cuộc gặp mặt, ông tự thư giãn và không nghĩ gì về cuộc phỏng vấn cả.

Còn Timm nói: “Ấn tượng tốt nhất bạn có thể tạo ra là bạn bình tĩnh, đưa ra câu trả lời, tin vào khả năng của mình, và các kỹ năng giao tiếp truyền đạt một cách thuyết phục năng lực của bạn”. Một câu hỏi mà ông cho là khó là: “Bạn có đúng là người phù hợp với công việc này không?” Và Timm đã nói: “Tất nhiên là tôi có khả năng nhưng tôi còn phải tìm hiểu kỹ hơn về công việc này”.

Những lời khuyên hữu ích

Sau đây là một số lời khuyên để trả lời tốt những câu hỏi bất ngờ của các giám đốc chịu trách nhiệm tuyển dụng:

Hiểu được mục đích của cuộc gặp mặt. Một cuộc phỏng vấn được tiến hành bởi nhân viên tuyển dụng thường khác cuộc gặp với giám đốc thuê nhân viên.

Một số người phụ trách việc tuyển dụng sắp xếp cuộc gặp chỉ để giới thiệu bạn với giám đốc cao nhất. Nhưng nếu họ bàn đến một cơ hội cụ thể, thì có nghĩa là họ muốn biết những điều còn mơ hồ về bạn – xem bạn có phù hợp với nền văn hoá của công ty không, có khả năng hoà hợp với thủ trường hoặc đồng nghiệp tương lại của bạn hay không…

Ông Martin nói: “Mục đích của tôi là đưa ứng cử viên vào một buổi thảo luận tự do để hiểu được suy nghĩ của họ”.

Hiểu bản thân mình. Để thể hiện một cách trung thực con người và suy nghĩ của bạn, bạn phải nghiên cứu những giá trị mà bạn trân trọng, sở thích, tính cách và động cơ của bạn. Khi bạn hiểu được bạn thích gì và cái gì thúc đẩy nghề nghiệp của bạn, bạn sẽ đưa ra những câu trả lời không gượng ép và cho thấy bạn có phù hợp với công việc hay không.

Theo ông Stevenson, “tốt nhất là bạn nên để cho những người phụ trách tuyển dụng biết bạn thích gì và loại tổ chức nào mà trong đó bạn sẽ làm việc tổt”.

Hãy nghĩ trước khi trả lời. Đừng nói điều đầu tiên vừa xuất hiện trong đầu bạn. Hãy ngừng lại khoảng 5 - 10 giây trước khi trả lời. Ông McSherry nói: “Khi tôi không nhận được một câu trả lời ngay tức khắc, tôi hiểu rằng tôi đã hỏi một câu đáng giá. Tôi đã buộc ứng cử viên phải nghĩ một chút”.

Xem xét hàm ý của câu hỏi. Mọi câu hỏi được đưa ra đều phần nào liên quan đến việc bạn có phải là người phù hợp với vị trí đang tuyển hay không.

Thừa nhận rằng bạn không có câu trả lời. Timm nói: “Đôi khi câu trả lời đúng là “Tôi không biết” hoặc “Tôi không có ý kiến gì về vấn đề này”. Những người có câu trả lời cho mọi câu hỏi thường trả lời sai cho mọi câu hỏi. Cho nên, đôi khi nên lùi lại một bước và nói rằng bạn muốn nghĩ một chút”.