Một chàng trai người Úc 20 tuổi đến Việt Nam thăm bạn, thấy bạn mình - cũng 20 tuổi - xin mẹ 30.000đ đổ xăng, lấy làm ngạc nhiên. Bởi vì ở chỗ cậu ta, những khoản thế này thì thường phải tự giải quyết.

Bất kỳ lúc nào bạn cũng có thể kiếm một công việc làm thêm ngắn hoặc dài hạn, ngay khi bạn còn là học sinh chứ chưa nói là sinh viên. Ngay cả khoản tiền đi du lịch sang Việt Nam lần đó, cậu ta cũng đã tiết kiệm qua vài kỳ làm thêm.

Những công dân thời bao cấp 

Câu chuyện này, tôi nghe lúc chuẩn bị bước vào đại học và cũng chưa từng kiếm ra đồng nào trong đời, đã tặc lưỡi sao mà "bọn nó "khổ thế. Còn chúng ta, nào phải chỉ có tiền xăng. Còn hàng loạt những khoản chi phí khác, không ít sinh viên của ta được bao cấp 100% từ phụ huynh. Và trong suốt những năm ngồi trên giảng đường chưa từng biết tới một công việc làm thêm nào. Bạn bè gọi đùa họ là "vô sản chân chính".

T.N- sinh viên báo chí năm cuối nhún vai nói rằng đến giờ cô vẫn chưa kiếm được đồng nào vì ba năm học trước chỉ viết có vài bài báo thì tất cả đều không được đăng. Thế có làm gia sư không? Cũng đã từng thử. Nhưng vớ phải thằng bé lười quá nên chán, bỏ dạy từ buổi thứ ba. Mất hứng với nghề gia sư luôn. Thế có làm thêm gì khác không? "Còn làm gì được, đi dán quảng cáo hay bưng bê? Bố mẹ cấm. Bảo nuôi cho ăn học đến từng này không phải để cho cô đi làm những việc vớ vẩn như thế. Thôi, các cụ đã chả cần, mình lại vơ vào người làm gì. Vài đồng bạc".

Vâng, chỉ là vài đồng bạc. Quả thật, nếu nhìn nhận ý nghĩa của công việc làm thêm chỉ ở mức độ vài đồng bạc thì đúng là với một số người nó hoàn toàn không cần thiết.

Đi làm thêm = Hoàn cảnh khó khăn

Suy ra có khó khăn mới đi làm thêm hoặc đi làm thêm thì tức là hoàn cảnh khó khăn. Quan niệm này đặc biệt được áp dụng cho tân sinh viên.

Một sinh viên năm nhất sau khi đã thám thính từ giảng đường đến thư viện liền lò dò xuất hiện ở một Trung tâm giới thiệu việc làm thì dứt khoát là hoàn cảnh gia đình có vấn đề.

Q.H (ĐH KTQD) kể: "Năm đầu tiên, tôi có làm thêm tại một quán bar. Một hôm, tình cờ gặp mấy vị cán sự lớp trong quán, thế là ngồi hàn huyên với nhau một lúc. Tôi hào hứng kể về sự vất vả khủng khiếp những hôm quán đông khách. Chỉ có vậy. Và kết quả là một tháng sau tôi được nhận một học bổng dành cho sinh viên vượt khó. Vẫn biết là học có vài tháng nhầm lẫn là chuyện thường, nhưng ..."

Chính vì quan niệm đó mà SV ta chỉ coi công việc làm thêm như một biện pháp tình thế giải quyết chi tiêu. Trong khi với SV phương Tây, công việc làm thêm là một cơ hội để khẳng định sự độc lập - đặc biệt là độc lập tài chính.

Do đó họ làm thêm từ rất sớm và không mấy phụ thuộc vào việc cha mẹ kiếm ra bao nhiêu tiền.

Theo một nghiên cứu của INSEE (Viện nghiên cứu thống kê Pháp), thanh niên Pháp trước tuổi 25 thu nhập hàng năm trung bình khoảng 1000 euro (từ làm thêm) và sau đó thì tăng cho đến 11.000 euro. Công việc rất đa dạng: cứ 100 người đi làm thêm thì 30 làm trong ngành công nghiệp; 47 làm thuê trong ngành thương mại, khách sạn, nhà hàng hay dịch vụ tại gia và 19 hoạt động trong khối dịch vụ cộng đồng hay giáo dục. Những lý do họ quyết định đi làm thêm là do tuổi tác và mong muốn được độc lập, chứ không phải là do môi trường xã hội hay mức thu nhập cha mẹ.

Với chúng ta có vẻ như là ngược lại

Sinh viên khi ra trường luôn phải chú thích về những công việc làm thêm trong đơn xin việc bởi các nhà tuyển dụng rất chú ý đến chi tiết ấy. Họ coi đó là một tiêu chí đánh giá nhiều phẩm chất quan trọng của sinh viên như: khả năng độc lập trong công việc cũng như cuộc sống, sự tháo vát nhanh nhạy, khả năng quản lý tài chính (dễ hiểu là sinh viên sẽ quản lý đồng tiền do mình làm ra có kế hoạch hơn nhiều so với tiền do phụ huynh chu cấp).

Khi khuyên con mình không nên đi làm thêm, hẳn nhiều bậc phụ huynh lo ngại công việc chính của sv là học tập có thể bị ảnh hưởng. Khi đó họ đã giới hạn chữ học này chỉ trong phạm vi của giảng đường và thư viện mà quên mất rằng có không ít thứ phải học từ cuộc sống. 18 tuổi không phải là quá sớm để làm việc đó. Và làm thêm là một trong những cách thức không tồi để bắc một nhịp cầu từ thư viện và giảng đường đến với cuộc sống.

Nhiều sinh viên hiểu rõ tầm quan trọng của công việc nhưng vẫn ngồi nhà vì lý do: không tìm được việc làm thêm gắn với chuyên ngành học.

H. (ĐH KHXH&NV) nói từ năm 2 cô đã tìm kiếm một chân cộng tác viên trong một tờ báo điện tử. Nhưng vì nhiều lý do, đến giờ cô vẫn chưa tìm được việc. Và cô từ chối mọi hình thức làm thêm khác vì "tiếp thị hay gia sư thì giúp ích gì cho công việc sau này của tôi?".

Lại một điểm khác biệt nữa trong cách nhìn nhận giữa sinh viên ta và phương Tây. Nghiên cứu của Viện nghiên cứu và thống kê Pháp INSEE đã chỉ ra rằng phần lớn những việc làm thêm của thanh niên nước họ không có mối quan hệ trực tiếp đến ngành học hay đào tạo nghề hiện thời. Họ chấp nhận những hình thức công việc đa dạng và mong muốn thông qua đó thu lượm được kinh nghiệm sống phong phú.

Quả thật, có được một công việc gắn liền với ngành học thì rất có ích khi ra trường. Nhưng nếu chỉ lựa chọn hoặc làm công việc loại đó hoặc không làm gì cả thì chẳng phải bạn đang tự thu hẹp những cơ hội của mình hay sao?

Hãy tìm kiếm một "part-time job" ngay từ bây giờ và biến nó thành cơ hội của chính bạn - cơ hội cho tương lai. Không khó với tất cả chúng ta.

Xem thêm cơ hội tìm việc làm mới tại CareerViet :

• Việc làm Hải Phòng
• Việc làm Gia Lai
• Nhân viên văn phòng