Ở nước ta, trong nửa thế kỷ qua người tài xuất hiện ở nhiều nguồn. Một đội ngũ khá lớn trí thức được đào tạo từ các nước anh em, từ miền Bắc. Một số không nhỏ được đào tạo từ các nước phương Tây và ở miền Nam, sau ngày giải phóng tiếp tục gắn bó với tổ quốc.

Một số người tài là người Việt ở nước ngoài trưởng thành từ những năm học tập ở các trường lớp có tên tuổi. Bây giờ có thêm đội ngũ người tài học tập từ kinh phí tự túc và trở thành những người có tri thức, có tay nghề.

Thu phục đông đảo trí thức từ các nguồn này, Việt Nam sẽ có đội ngũ người tài rất lớn. Tiêu chí thu phục người tài là chọn những người có tri thức và lòng yêu nước. Gác lại quá khứ, tôn trọng cá tính, nêu cao ngọn cờ vì nước, vì dân, có chính sách đãi ngộ hợp lý thì sẽ có đông đảo nhân tài quy tụ dưới ngọn cờ đỏ sao vàng.

Có trong tay đội ngũ người tài, biết sử dụng họ là một nghệ thuật. Điều đầu tiên là phải biết sử dụng người tài bằng tấm lòng trân trọng, trong sáng. Cho đến hôm nay, những người tham gia kháng chiến chống Mỹ được học tập bài bản không nhiều. Bên cạnh đó là một đội ngũ trí thức yêu nước rất lớn. Mỗi người có một mặt mạnh cơ bản, biết dựa vào nhau, nghe lẫn nhau thì từ những mặt mạnh của mỗi người, tạo thành sức mạnh tổng hợp. Việc phân công, bố trí công việc cũng rất quan trọng.

Dùng không đúng chỗ, đúng việc thì tài giỏi bao nhiêu cũng chẳng có ích gì. Rồi lại phải tạo điều kiện cho những người tài giỏi phát huy năng lực. Bố trí sai, không có cơ sở để thực thi năng lực thì người tài không có ích cho dất nước. Từ đó, lại đánh giá người tài chẳng có tài, gây điều không hay.

Đào tạo lực lượng kế cận

Người tài đều phải theo quy luật của tuổi đời. Đội ngũ người tài cũng sẽ hao hụt dần theo năm tháng. Vì vậy phải đào tạo đội ngũ người tài trẻ tuổi kế tiếp. Chúng ta cần một lớp trẻ tài năng thay thế cha anh. Lớp trẻ này phải có tài chứ không phải chỉ là trẻ tuổi. Người trẻ tuổi phải được đào tạo để có đủ điều kiện bám sát và thay thế người lớn tuổi. Cha anh bậc 10 thì họ cũng phải bậc 8 - 9 mới thay thế được. Không đào tạo, bồi dưỡng, thực tập để có trình độ cần thiết mà chỉ lấy tuổi trẻ thay cho tài năng thì chúng ta sẽ có một đội ngũ người trẻ tuổi không cáng đáng được công việc của cha anh.

Muốn có đội ngũ người - tài - trẻ - tuổi, phải mạnh dạn đào tạo ở trong nước, ở nước ngoài bằng vốn của quốc gia, của quỹ tài trợ, của mỗi gia đình. Muốn có nhân tài thì phải tổ chức thi rồi cấp học bổng tạo điều kiện để đào tạo. Đừng chỉ lựa chọn để đào tạo trong đội ngũ "con ông cháu cha". Người đi học tự túc phải có chính sách riêng để bù đắp chi phí họ đã bỏ ra.

Lựa chọn nhân tài vào công việc của Nhà nước. Phải có tiêu chí, phải thi cử tuyển chọn. Không qua tuyển chọn công khai thì không có người tài đích thực để bố trí công việc. Có thi cử thì những người có tài mới cơ hội tham gia công việc ở các cấp mà không phải đứng xếp hàng.

Phải chọn người tài từ cấp tỉnh thành cung cấp cho lãnh đạo của trung ương. Đặc biệt Hà Nội và TPHCM là hai trung tâm lớn phải có trách nhiệm đào tạo, tuyển chọn người có đức có tài cung cấp cho bộ máy lãnh đạo của quốc gia.

Thu phục, sử dụng và đào tạo nhân tài là việc làm quan trọng mà đất nước đặt trên vai Nhà nước.